Domain Name & Web Hosting
Domain Name
Saida mak domain?
Domain mak enderesu URL (URL
address) iha internet, naran ne’e tenke úniku, labele hanesan loloos ho naran
seluk ne’ebé eziste uluk ka mínimu iha diferensa iha nia estensaun.
Dala barak ita utiliza hela, maibé
ita seidauk hatene katak ida ne’e mak naran domain. Ezemplu mak www.facebook.com ka www.google.com, signifika katak se eziste ona
domain ida ho naran facebook.com ho nia durasaun tempu tinan balun nia laran ba
oin mak ho nune’e ema seluk ida sei labele rejistu tan naran hanesan.
Naran Domain normalmente eziste
(moris) ho nia períodu, mínimu mak tinan ida no maxima depende ba tipu domain
ne’e rasik, ba domain .com [dot com] ka .org [dot org] nia validade bele to’o
tinan sanulu nune’e mós ba domain sira seluk.
Iha akontesimentu balun, derrepente
website na’in labele asesu ona nia website, maibé depois buka hatene nia kauza,
afinál domain refere inválidu ona (Domain Expired) tanba nia durasaun tempu
to’o ona, kazu hanesan ne’e bele akontese bainhira: Website na’in seidauk
hatene saida mak siklu husi domain name ne’e rasik ho nune’e la fó atensaun
hodi to’o loron domain ne’e mate mós na’in lahatene tuir, bele mós iha kauza
seluk hanesan na’in hatene hela maibé haluha atu hamoris Domain refere (renew)
atu nune’e website ne’e bele kontinua funsiona.
Oinsá bele rejistu Domain?
Iha operadór/fornesedor barak iha
internet, ita bele buka iha mákina peskiza (google.com), ita bele hakerek de’it
liafuan xave ho domain register sei mosu barak iha ne’ebá no ita bele hili
kualkér fornesedor ida hodi tuir ita nian preferénsia hodi rejistu liu husi
prienxe formuláriu ruma ne’ebé fornesedór prepara ona.
Presu hira??
Iha tipu domain oin-oin presu
depende mós ba estensaun ne’ebé ema ida hili, Ezemplu: iha Timor ita bele hetan
presu ba domain hirak ne’e hanesan tuir mai [dot com] .com $16 kada tinan [dot
org] .org, [dot net].net, [dot info].info [ dot biz].biz $15 kada tinan no seluk tan. Konaba presu dala ruma kompañia fornesedór
sira mós iha nia polítika rasik hodi deside nia presu maibé kada fornesedór
sira bain-bain sei lá fó presu ne’ebé ho diferensa makas alias iha diferensa
mezmu oi tuan.
Oinsá selu?
Iha métodu barak ne’ebé fornesedór
sira bele fó ba kliente ida, ezemplu mak pagamentu dijitál, bele atravesa PayPal,
credit card, inklui métodu konvensionál sira hanesan haruka osan liu husi konta
bankária ne’ebé fornesedór sira indika ona iha sira nian sítiu.
Saida mak siklu ba domain
- Registered (rejistradu) signifika domain ida rejistu ona ka na’in iha ona, durasaun tempu ba domain ida mak mínimu tinan ida no másimu tinan 10, no bainhira tama períodu expire (inválidu) domain na’in bele rejistu fila fali.
- Auto Renew/Grace Period períodu ne’e bainhira domain ida inválidu ona no automátikamente reativa bainhira iha inisia ita hili opsaun Auto Renew. Maibé bainhira it lá hili opsaun refere mak automátika domain nee sei tama ba períodu ida naran Grace Period. Períodu ida ne’e sei la’o durante loron 45, no durante loron 45 mak na’in ba domain hakarak reativa hikas mak sei presiza selu de’it folin domain ne’e ho kustu norma.
- Redemtion Grace Priod Bainhira domain ida tama ona Grace Period no kontinua na’in la reativa durante loron 45, mak domain nee sei tama ba Redemtion Grace Priod. Períodu nee sei lao durante loron 30, iha períodu ida ne’e parte rejistadór bele husi ona domain refere. Iha perdidu ida ne’e mós na’in ba domain sei bele kontinua reativa domain ne’e maibé tenke halo kontaktu ba parte rejistadór no iha prosesu ida ne’e domain na’in iha obrigasaun sei selu kustu balun (charge/fee). Kustu ida ne’e depende ba rejistadór ida-idak. Iha esperiénsia balun rejistadór sei husu kustu to’o dala 10 husi presu normal.
- Pending Delete Iha períodu ida ne’e laiha ona posibilidade ba domain na’in tanba parte rejistadór sei apaga domain nia naran, se karik domain na’in hakarak hetan fila fali domain refere mak presiza halo pedidu (request order) hodi nune’e rejistadór koko atu bele rejistu hikas bainhira domain ne’e tama ona períodu available, maibé laiha garantia atu domain na’in bele hetan hikas domain refere.
- Release/Available
Iha períodu ne’e
domain eziste ona ba públiku atu bele rejistu hikas. Sekarik na’in hakarak mak
bele halo rejista hikas.
Importante ka la’e tau
atensaun ba domain ida??
Nudurna’in ba domain tenke
konsidera domain hanesan elementu importante ida, tanba iha posibilidade ema
seluk bele rejistu tiha domain ne’ebé antes nee ita mak sai na’in. Dala ruma
ema ema ruma mak tersetu hela ba domain ne’ebé ita iha no aproveita rejistu
lalais tiha antes ita na’in hatene. Iha mós posibilidade seluk bainhira ita
nian website nee koñesidu tebes no iha ema seluk rejistu uluk tiha hafoin koko
fa’an fali mai ita (Domain Name for Sale)
Web Hosting
Saida mak Web Hosting?
Hosting mak fatin ida hodi tau
(rai) dadus sira ne’ebé ikus mai sai públika iha internet. Bainhira ita iha
internet no hakerek enderesu ida (www.izemplu.com)
internet sei bolu sai dadus ruma husi servidór hodi nune’e sai mai ita nian
ekran hodi ita lee ka haree. Vizita ba website ida iha internet signifika ita
bolu dadus ne’ebé lokaliza hela iha servidór (mákina) ida ne’e lokaliza hela
iha fatin ruma no mákina ne’e moris hela e ligadu hela ho internet.
Hosting ne’e iha kapasidade ka la’e?
Bainhira ita utiliza komputadór
ida ita dala ruma ita temi kapasidade disku (hardisk) 100GB (gigabit) 500GB ka
bele mós to’o 1 TB (terabit). Signifika katak ekipamentu sira ne’e iha nia
limitasaun ka kapasidade maxima.
Iha web hosting mós ninian lójika
hanesan hela ho ida ne’e, signifika katak iha mákina ida moris hela (server
hosting) ho kapasidade boot no espasu iha laran mak fornesedór sira fó aluga ba
públiku ho kuota (espasu) oin-oin ho presu ne’ebé lahanesan.